Giacomo della Porta (1533–1602) - autor rzymskich fontann i najsłynniejszej fasady w dziejach sztuki

Giacomo della Porta, fontanna przy via Giulia

Giacomo della Porta, fontanna przy via Giulia

Zwiedzający Rzym turysta spotyka się z obiektami będącymi dziełem tego architekta i rzeźbiarza właściwie co krok, bezwiednie szukając ochłody przy licznych, rozrzuconych po włoskiej stolicy fontannach. Niewielu jednak wie, że ich autorem jest bardzo często właśnie Giacomo della Porta, ważny dla miasta budowniczy, twórca wielu budowli i fasad kościelnych, który zyskał sobie jednak przydomek „architekta od fontann”.

Giacomo della Porta, fontanna przy via Giulia
Fasada kościoła Il Gesù wg projektu Giacomo della Porty
Giacomo della  Porta, realizacja kopuły bazyliki San Pietro in Vaticano według projektu Michała Anioła
Giacomo della Porta, realizacja projektu placu kapitolińskiego według projektu Michała Anioła
Giacomo della Porta, fasada kościoła San Luigi dei Francesi
Giacomo della Porta, fasada kościoła San Nicola in Carcere
Giacomo della Porta, Piazza Navona, Fontane del Moro
Giacomo della Porta, fontanna na Piazza Farnese
Giacomo della Porta, Fontana della Rotonda
Giacomo della Porta, fontanna na Piazza della Madonna dei Monti
Giacomo della Porta, fontanna przed kościołem Santa Maria in Campitelli
Giacomo della Porta, Fontana del Mascherone di Santa Sabina przed kościołem Santa Sabina
Giacomo della Porta, Fontana della Terrina
Giacomo della Porta, fontanna na Piazza Colonna
Giacomo della Porta, fontanna na Piazza Santa Maria in Trastevere
Giacomo della Porta, jedna z fontann na Piazza Farnese
Giacomo della Porta, Chrystus przekazujący Piotrowi klucze, kościół Santa Pudenziana, zdj. Wikipedia, autor Georges Jansoone (JoJan)

Zwiedzający Rzym turysta spotyka się z obiektami będącymi dziełem tego architekta i rzeźbiarza właściwie co krok, bezwiednie szukając ochłody przy licznych, rozrzuconych po włoskiej stolicy fontannach. Niewielu jednak wie, że ich autorem jest bardzo często właśnie Giacomo della Porta, ważny dla miasta budowniczy, twórca wielu budowli i fasad kościelnych, który zyskał sobie jednak przydomek „architekta od fontann”.

      Giacomo della Porta, realizacja projektu placu
      kapitolińskiego według projektu Michała Anioła


Przyszedł na świat w małej miejscowości w Lombardii, w rodzinie budowniczych, jednak to Rzym stał się centrum jego działalności architektonicznej i rzeźbiarskiej. Zawodu uczył go Jacopo Barozzi da Vignola, ale sławę uzyskał, pracując przy realizacjach projektów wielkiego Michała Anioła (Michelangelo Buonarroti), którego uczniem i spadkobiercą się czuł. Tym najbardziej prestiżowym była dla niego zaplanowana przez mistrza nowa organizacja placu kapitolińskiego (Piazza del Campidoglio)  wraz z przyległymi budynkami oraz prowadzącymi do nich monumentalnymi schodami. Następnym wyzwaniem i szczeblem w karierze było objęcie kierownictwa prac nad bazyliką św. Piotra (San Pietro in Vaticano). Na jego barki złożono odpowiedzialne zadanie dokończenia kopuły świątyni. Nie tylko udało mu się z powodzeniem urzeczywistnić zamysł boskiego Michała Anioła, ale podjął się też realizacji ryzykownego pomysłu podniesienia kopuły o prawie cztery metry. Można sobie tylko wyobrazić, co by się stało, gdyby pomylił się w obliczeniach, a   zmienione proporcje kopuły nie sprostałyby estetycznym i technicznym oczekiwaniom. 

Po śmierci swego mistrza Vignoli della Porta przejął pieczę nad budową kościoła jezuitów Il Gesù, dla którego zaprojektował fasadę, tę, która stanie się z czasem najbardziej rozpoznawalną „marką” jezuickiej architektury i której formy, propagowane w rycinach, dotrą do najodleglejszych zakątków świata, wszędzie tam, gdzie docierać będą jezuici i gdzie na wzór tej rzymskiej będą budować swe świątynie.

 

Najważniejsze zlecenia architektoniczne Giacomo della Porty w Rzymie:

    • Urbanistyczne założenie Piazza del Campidoglio według projektu Michała Anioła (1563)
    • Fasada pałacu Konserwatorów (Palazzo dei Conservatori) na placu kapitolińskim według planów Michała Anioła (1605)
    • Realizacja kopuły dla bazyliki San Pietro in Vaticano według projektu Michała Anioła (1588–1590)
    • Ukończenie budowy, kopuła i fasada kościoła Il Gesù (1584)
    • Fasada kościoła San Luigi dei Francesi
    • Fasada kościoła Santa Maria ai Monti
    • Kościół Santa Maria Scala Coeli w kompleksie San Paolo alle Tre Fontane
    • Fasada kościoła Sana Nicola in Carcere
    • Oratorium Santissimo Crocifisso (1568)
      Giacomo della Porta, Chrystus
      przekazujacy Piotrowi klucze, kościół
      Santa Pudenziana, zdj. Wikipedia, autor
      Georges Jansoone (JoJan)

Niektóre z zaprojektowanych przez Giacomo della Portę fontann i rzeźb: